Предлогтар (حُرُوفُ الْجَرِّ)
Предлогтар (ḥurūf al-jarr) - зат есімнің немесе есімдіктің алдында келіп, одан кейінгі сөзді ілік септігіне (مَجْرُورٌ - majrūr) қоятын шылаулар.
Prepositions (حُرُوفُ الْجَرِّ) are particles that precede a noun or pronoun, causing the word that follows them to be in the genitive case (مَجْرُورٌ - majrūr).
Ілік септігінің негізгі белгісі - сөз соңындағы касра (ـِ) немесе касра танвин (ـٍ).
The primary sign of the genitive case is the kasrah (ـِ) or kasratayn (ـٍ) at the end of the word.
Кең таралған предлогтар (Common Prepositions):
| Предлог (Preposition) | Мағынасы (Meaning) | Мысал (Example) | Аудармасы (Translation) |
|---|---|---|---|
| فِي (fī) | ішінде, -да/-де | فِي الْبَيْتِ (fī l-bayti) | үйде |
| مِنْ (min) | -дан/-ден, -тан/-тен | مِنَ الْمَدْرَسَةِ (mina l-madrasati) | мектептен |
| إِلَى (ilā) | -ға/-ге, -қа/-ке, дейін | إِلَى السُّوقِ (ilā s-sūqi) | базарға |
| عَلَى (ʿalā) | үстінде, туралы | عَلَى الطَّاوِلَةِ (ʿalā ṭ-ṭāwilati) | үстелдің үстінде |
| بِـ (bi) | арқылы, -мен, -да/-де | بِالْقَلَمِ (bi-l-qalami) | қаламмен |
| لِـ (li) | үшін, тиесілі | لِلْمُعَلِّمِ (li-l-muʿallimi) | мұғалімге/мұғалім үшін |
| عَنْ (ʿan) | туралы, -дан/-ден (алыс) | عَنِ الْوَلَدِ (ʿani l-waladi) | бала туралы / баладан |
| كَـ (ka) | сияқты, тәрізді | كَالْأَسَدِ (ka-l-asadi) | арыстан сияқты |
Назар аударыңыз: مِنْ предлогынан кейін ال артиклі келсе, нун әрпі фатхамен (mina) оқылады. Сол сияқты عَنْ предлогы да (ʿani) болып өзгереді.
Note: When مِنْ is followed by the definite article ال, the 'nūn' takes a fatḥah (mina). Similarly, عَنْ becomes (ʿani).
لِـ предлогы ال артиклімен тікелей бірігіп, әлифті түсіріп тастайды (li + al- = lil-).
The preposition لِـ merges directly with the definite article ال, dropping the alif (li + al- = lil-).
Предлогтар және Есімдіктер (Prepositions and Pronouns):
Предлогтар тікелей жалғаулы есімдіктерге (attached pronouns) жалғана алады. Бұл жағдайда есімдік ілік септігінде болады.
Prepositions can attach directly to suffixed pronouns. The pronoun is then considered to be in the genitive case.
- لَهُ (lahu) - оған/оның (иелік) (to him / for him / he has)
- مِنْكَ (minka) - сенен (from you (m.))
- فِيهَا (fīhā) - оның ішінде (әйел) (in it/her)
- عَلَيْنَا (ʿalaynā) - бізге/біздің үстімізде (upon us)